Fetömetre’nin Amacı ve Uygulanışı
Fetömetre, özellikle Türk Silahlı Kuvvetleri başta olmak üzere, devletin pek çok kurumunda kullanılan, tartışmalı bir tarama ve tasfiye aracıdır. Bu sistem, NATO yanlısı veya AB müzakerelerine olumlu yaklaşan kişileri hedef alarak, hukuki süreçlerden bağımsız bir “cadı avı” olarak değerlendirilmektedir. 70 ana başlık ve 249 alt başlık içeren geniş kapsamlı kriterler, kişilerin Hizmet Hareketi üyeliği veya muhalif görüş iddialarıyla işlerinden uzaklaştırılmalarına ve toplumsal hayattan soyutlanmalarına sebep olmaktadır. Bu çerçevede Fetömetre, insan hakları açısından değerlendirildiğinde uluslararası hukuka göre insanlığa karşı işlenen suçlar kapsamında ele alınabilecek bir nitelik taşımaktadır.
Fetömetre Nedir? Hangi Amaçla Geliştirilmiştir?
Fetömetre, eski Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanı Cihat Yaycı tarafından geliştirilen, geniş çaplı bir “tarama sistemi” olarak tanımlanabilir. Sistem, özellikle TSK içinde NATO ve AB yanlısı, muhalif kabul edilen kişileri belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Erdoğan ve Perinçekçi yapılar, bu kriterler doğrultusunda muhalif olarak görülen kişilerin sistemden ayıklanmasını desteklemiş, Fetömetre’yi siyasi ve sosyal bir araç haline getirmiştir. Bu sistem, yalnızca TSK ile sınırlı kalmamış, diğer devlet kurumlarına da yayılmış ve geniş çaplı tasfiyelere olanak sağlamıştır.
Fetömetre’nin Kriterleri ve Kapsamı
Fetömetre, kişilerin sosyal, mesleki ve kişisel yaşamını inceleyen, 70 ana başlık ve 249 alt başlıktan oluşan geniş kapsamlı kriterler setine sahiptir. Bu kriterler doğrultusunda birçok birey, somut kanıtlara dayanmayan iddialar ve asılsız suçlamalarla fişlenmiş ve görevden uzaklaştırılmıştır. Fetömetre kriterleri, kişisel özgürlükleri ihlal ederek insanları temel haklarından mahrum bırakmakta ve demokratik toplumlarda korunması gereken hukuk devleti ilkelerine aykırı bir yapıya işaret etmektedir. Sistem, hedef alınan bireylerin meslek hayatlarını bitirmenin ötesinde, sosyal yaşamdan soyutlanmalarına da neden olmaktadır.
Soykırımın Aşamaları ve Fetömetre’nin Bu Aşamalara Uyarlanması
Uluslararası soykırım araştırmalarına göre, soykırım 8 aşamada gerçekleşir. Bu aşamalar, Gregory Stanton tarafından tanımlanmış olup, soykırım süreçlerinin sistematik işleyişini açıklamaktadır. Bu aşamalar şöyledir:
- Sınıflandırma: Toplumun “biz” ve “onlar” olarak ayrılması.
- Simgeleme: Hedeflenen grupların simgelerle etiketlenmesi.
- Dehümanizasyon: Hedef grubun insanlıktan çıkarılması.
- Örgütlenme: Soykırım sürecinin organize edilmesi.
- Kutuplaşma: Hedef gruba yönelik nefret söyleminin yayılması.
- Hazırlık: Kurbanların kimlikleri sebebiyle hedeflenmesi.
- İmha: Hedef grubun insan sayılmayarak yok edilmesi.
- İnkar: Suçun reddedilmesi ve inkar edilmesi.
Birleşmiş Milletler’in soykırım tanımına göre, belirli bir gruba karşı sistematik olarak yapılan baskı, fişleme ve tasfiye süreçleri soykırımın bazı aşamalarını karşılayabilmektedir. Bu tanımlamalara dayanarak, Fetömetre’nin sınıflandırma, dehümanizasyon, örgütlenme ve kutuplaştırma aşamalarına uygun olarak işlediği söylenebilir. Fetömetre’nin uygulanışı, uluslararası hukuka göre insanlığa karşı işlenen suçlar çerçevesinde değerlendirilmektedir ve bu nedenle uluslararası platformlarda hukuki girişimlerle ele alınmalıdır.
Fetömetre’nin Uygulamalarına Karşı Uluslararası Hukuki Mücadele
Fetömetre’nin ortaya koyduğu fişleme, tasfiye ve sosyal dışlama süreçleri insanlığa karşı işlenen suçlar kapsamında değerlendirilebilecek niteliğe sahiptir. Bu sebeple, hukuki mağduriyet yaşayan bireylerin uluslararası platformlarda Fetömetre uygulamalarına karşı seslerini duyurmaları, hukuki mekanizmalara başvurarak insan hakları ihlallerini belgelemeleri önemlidir. Fetömetre, kişilerin kimlikleri ve sosyal aidiyetleri nedeniyle toplumsal dışlanmalarına ve hak kayıplarına uğramalarına sebep olmaktadır. Uluslararası insan hakları ilkeleri açısından ciddi ihlalleri barındıran bu uygulamaların belgelenmesi ve uluslararası kamuoyunun dikkatine sunulması, Türkiye’deki hukuk dışı fişleme ve tasfiye süreçlerinin durdurulmasına katkı sağlayabilir.
Sonuç ve Uyarı
Bu makale, insan hakları ihlalleriyle mücadele eden bireylerin farkındalığını artırmak amacıyla hazırlanmıştır. Sitede yayımlanan içerikler yalnızca bilgilendirme amacı taşımakta olup hukuki bir sorumluluk doğurmamaktadır. Herhangi bir hukuki sürece başvurmadan önce profesyonel bir destek almanız önerilir.
